آیا اسلام موجب آزادی زنان شد؟

 

آیا اسلام موجب آزادی زنان شد؟

نگارنده (گان):سیامک ستوده

هنگامی که اسلام در شبهه جزیره عربستان اعلام موجودیت کرد، جامعه عربستان بتازگی از یک جامعه مادر تبار به یک جامعه پدرسالار انتقال یافته بود و از اینرو در آن هنوز سنتهای باقیمانده از جامعه مادرتباری وجود داشت، بطوری که در آن زنان هنوز از حقوق زیادی برخوردار بدودن. منجمله اینکه زنان نه تنها حق کار کردن در خارج از خانه را داشتند بلکه بالاتر از آن زنانی مانند خدیجه، زن اول خود پیغمبر، بازرگان و رئیس وی بود. همینطور "زنانی مانند "ماویا بنت افضل" وجود داشتند که آنطور که در نوشته های اولیه اسلامی آمده است "ثروتمند، زیبا و در روابط جنسی اش کاملا آ زاد و سر خود بود و همیشه مردی را برای ازدواج انتخاب میکرد که بیش از همه او را راضی کند و هرگاه که به مرد دیگری میل پیدا میکرد مرد اول را رها مینمود." (1)

بعلاوه، زنان نه تنها از حق طلاق، بلکه از حق رابطه جنسی قبل از ازدواج نیز برخوردار بودند که به آن نکاح متعه میگفتند و در آن زنی که ازدواج نکرده بود آزاد بود که به میل خود، بدون کسب اجازه از هیچ احدی با هر مردی که میخواست رابطه برقرار کند. در این مورد زن را صدیقه یعنی "دوست دختر" او مینامیدند (2)

اسلام کاری که کرد این بود که زنان را از موقعیت هایی که داشتند بکلی به پایین کشید و آنان را در موقعیت نیمه برده قرار داد و بطور کامل تحت سلطه مردان در آورد

"مردان را بر زنان تسلط و حق نگهبانی است بواسطه آن برتری که خدا بعضی را بر بعضی مقرر داشته است و هم بواسطه آنکه مردان از مال خود به زنان نفقه دهند. پس زنان شایسته و مطیع در غیبت مردان حافظ حقوق شوهران باشند و آنچه خدا به حفظ آن امر فرموده نگهدارند و زمانی که از مخالفت و نافرمانی آنان بیمناکید باید نخست آنها را پند دهید و از خوابگهشان دوری جوئید. در صورت نافرمانی، آنها را به زدن تنبیه کنید. چنانکه اطاعت کردند دیگر هیچگونه حق ستم بر آنان ندارید که همانا خدا بزرگوار و عظیم الشان است و از ظالم انتقام خواهد کشید. (3)

پیغمبر خود اولین کسی بود که چند زنی را در عربستان باب کرد. تا آنزمان چنین چیزی در عربستان رایج نبود. قبل از اسلام این زنان بودند که از حق طلاق و گاهی چند شوهری برخوردار بودند. کاری که محمد در این رابطه کرد این بود که اولا چند شوهری را لغو و چند زنی را جایگزین آن نمود و حتی از زبان خدا برای خودش در این مورد امتیازات ویژه هم قائل شد. به این معنا که اگر مومنان فقط حق داشتن زنان عقدی و صیغه و کنیزکان را داشتند، او علاوه بر اینها با هر زن دیگری که بدون قید و شرط خود را تسلیم او کند میتوانست هم خوابگی کند. در قرآن میگوید

"ای پیغمبر ما زنانی را که مهرشان را ادا کردی بر تو حلال کردیم و کنیزانی را که به غنیمت خدا نصیب تو کرده و ملک تو شد و نیز دختران عمو، دختران عمه و دختران دائی و دختران خاله، آنها که با تو از وطن خود هجرت کردند و نیز زن مومنه ایکه خود را به رسول بی شرط و مهر ببخشد و رسول هم به نکاحش مایل باشد. که این حکم مخصوص است، دون ممنان، که ما حکم زنان عقدی و کنیزان ملکی مومنان را به علم خود بیان کردیم. این زنان همه را که به تو حلال کردیم بدین سبب بود که بر وجود (عزیز) تو در امر نکاح هیچ حرج و زحمتی نباشد. و خدا را بر بندگان رحمت و مغفرت بسیار است.(4)

به هر حال، همانطور که گفته شد نباید فکر کرد که این حق چند زنی تنها منحصر به او بود. این حق همه مسلمانان مرد را در بر میگرفت

"پس از آن کس از زنان را به نکاح خود در آورید که شما را نیکو و مناسب با عدالت است، دو یا سه یا چهار (یا بیشتر)..." (5))

بعلاوه پیغمبر برای آنکه رابطه و تماس زنان خود را که همگی در یک خانه بسر میبردند با مردان قطع کند، همه آنها را در پشت یک پرده قرار داو با آوردن به اصطلاح آیه ای از خدا به آنها حکم کرد که اگر خواستند به مهمانان و اقوام مردی که برای دیدن محمد یا زنان وی به خانه او رفت و آمد میکنند چیزی برای خوردن یا آشامیدن بدهند اینکار را از پشت پرده انجام دهند.

"ای کسانیکه به خدا ایمان آورده اید به خانه های پیامبر داخل نشوید مگر آنکه اذن دهد... و هرگاه که از زنان رسول متاعی میطلبید از پس پرده بطلبید که حجاب برای آنکه دلهای شما و آنان پاکیزه بماند بهتر است و نباید هرگز رسول خدا را در حیات بیازارید و نه پس از وفات هیچگاه زنانش را به نکاح خود در نیاورید که این کار نزد خدا گناهی بسیار بزرگ است" (6)

همینطور در آیه ای از زنان پیغمبر خواسته میشود که از خدا بترسند و با مردان به نرمی و نازکی صحبت نکنند مبادا که آنان را تحریم نمایند

"ای  زنان پیغمبر شما مانند یکی دیگر از زنان نیستنید. اگر خدا ترس و پرهیز کار باشید پس زنهار نازک و نرم با مردان سخن مگوئید مبادا آنکه دلش بیمار است به طمع بیافتد. (7)

به این ترتیب ابتکار ریگ گذاردن در دهان زنان هنگام صحبت کردن با مردان توسط حکومت طالبان چیزی جز اجرای این حکم خدا نبوده است

همین کار را پیغمبر برای جلوگیری از بیرون رفتن زنان خود از خانه کرد. از اینرو از جانب خدا به آنها حکم کرد که

در خانه هایتان بنشینید و آرام بگیرید و مانند دوره جاهلیت پیشین آرایش و خود آرائی نکنید. (8)

و یا در مورد استفاده از چادر و مقنعه (Burka) با این آیه زنان را مجبور به رعایت حجاب و پوشاندن خود کرد. همان چیزی که از مقررات خدشه ناپذیر حکومت طالبان بود

           ای پیغمبر با دختران و زنان مومنان بگو که خویشتن را به چادر بپوشانند. (9)

بنابر این میبینیم که همه آنچ را که حکومت طالبان بعنوان مقررات اجتماعی در افغانستان برقرار کرد دقیقاً همان قوانین اسلامی بود که در قرآن آمده و گروه "وهابی" و منجمله بن لادن هم قصد برپائی و احیای هم آنها را دارد

در اسلام نیز مانند حکومت طالبان قوانین مزبور به زور بر زنان تحمیل شد و قبول آنها بهیچوجه حالت داوطلبانه نداشت. در غیر اینصورت نیازی به آوردن آیه های تهدید آمیزی مثل آیه زیر نبود

"ای زنان پیامبر، هریک از شما که کار ناروائی انجام دهد، او را دو برابر دیگران عذاب خواهیم داد و این کار بر خدا آسان است و هرکدام از شما که از الله و رسول او فرمانبرداری کند، و نکوکار باشد، پاداشش را دو برابر خواهیم کرد. (10)

منابع: 

1) Brifault Robert, The mothers, V.1, P.376

2) Robertson Smith, Kinship & Marriage in early Arabia, P.93

3) سوره النساء، آیه 34، قرآن، ترجمه و تفسیر حاج شیخ مهدی الهی قمشیه ای. انتشارات خورشید، تهران،

ایران.

4) سوره احزاب، آیه 50، همانجا

5) سوره النساء آیه 3، همانجا

6) سوره احزاب، آیه 53، همانجا

7) سوره احزاب، آیه 32، همانجا

8) سوره احزاب، آیه 33، همانجا

9) سوره احزاب آیه 59، همانجا

10- سوره احزاب، آیه 31 تا 33، همانجا

نوشته سیامک ستوده، در کتاب "تروریسم اسلامی، اهداف و انگیزه ها، چاپ دوم،  Short Run Publishers، Glendale, Ca, USA." فصل دوم، برگ 17

آیا حجاب مانع آزادی زن است؟

از سایت حجاب وعفاف.....

در پاسخ به این شبهه، ابتدا باید دانست تعریف آزادی چیست که حجاب را محدود کننده آن می دانند!

مقدمه
ارزش و اهمیت آزادی

آزادی، ابزاری است برای رسیدن به مقصد. خود، هدف و مقصد نیست. گذرگاه دستیابی به هدفهای برتر و والاتر است.

آزادی هدف نهایی انسان نیست. او میخواهد در سایهء آزادی به کمالات خود دست یابد. آزادی به خودی خود دارای تقدس و ارزش نیست. تقدس و ارزش آن به هدف است که شخص با آزادی به دنبال آن است. اگر هدف متعالی باشد، آزادی اش نیز متعالی است و اگر هدف انحطاطی باشد، آن آزادی دستمایهء انحطاط اوست.

تعریف آزادی:

تعریف آزادی برای ما از آن جهت اهمیت دارد که بدانیم آن آزادی مفید که برای ما ضرورات حیاتی شناخته میشود، کدام است؟ کدام آزادی است که مقصود و مطلوب همه اندیشمندان جهان است؟
اقسام آزادی و تعریف آن
هرگاه آزادی را در مقایسه با هدف آن مورد ارزیابی قرار دهیم، به دو شکل نمودار می شود:
آزادی مطلق و رها: حرکت به سوی هدف، بدون در نظر گرفتن حقوق و حدود فردی و اجتماعی.
آزادی منطقی: حرکت جامعه به سوی هدف، بدون تجاوز به حدود و حقوق فردی و اجتماعی.

آزادی به معنای نخست یعنی انسان هر کاری دلش خواست، بتواند انجام دهد. این تفسیر از آزادی، نیازمند پاسخ به این پرسشها است:

ابتدا از تفسیر کنندگان این نوع آزادی باید پرسید که:
1- آیا این تعریف و تفسیر از آزادی قانون کلی برای تمام افراد جامعه است یا مخصوص نظریه پردازان آن است؟
2- آیا این تفسیر از آزادی، در تمام رفتارهای اجتماعی مورد پذیرش است، یا فقط در حوزه پوشش زنان؟
اگر مقصود از آزادی تفسیر اول باشد و فرد آن را فقط برای خود بپذیرد، نه دیگر افراد جامعه این مصادرهء آزادی به نفع خود و منافع شخصی خویش میباشد، که این امری غیر منطقی است.

اگر مقصود از آزادی و تفسیر آن، فقط آزادی در پوشش زنان باشد؛ هیچ دلیلی وجود ندارد که هزاران حوزه دیگر، از آزادی مورد نظر برخوردار نباشند و فقط پوشش بانوان را در بربگیرد. اختیار و آزادی زنان در نوع پوشش یکی از مصادیق آزادی است و نه همهء آن. فقط در حوزه حجاب و پوشش، امری غیر منطقی خواهد بود.
اگر حوزه فردی و انحصاری حجاب، از تعریف آزادی (به معنای مطلق) خارج شود تعریف آزادی این است: همه افراد در همه امور و حوزه ها آزاد و رهایند. در نتیجه هر کس هر کاری که تمایل داشت، میتواند انجام دهد.
با پذیرش این قانون باید آثار و پیامدهای آن نیز مورد بررسی قرار گیرد.

از آثارش یکی این است که تمام امیال و خواسته های مشروع و غیر مشروع و معقول و غیر معقول انسانها پا به عرصه رقابت میگذارند. در چنین جامعهای سارقان می توانند بدون هیچ دغدغهای به کار خود بپردازند، مفسدان و قاتلان هم میتوانند به فساد و قتل و غارت جامعه، و متجاوزان و حریم بانوان هم به امیال نفسانی خود برسند.
در این رقابت، قطعاً افرادی به خواسته ها و امیالشان میرسند که از قدرت بیشتری برخوردارند و طبیعی است که افراد ضعیفتر جامعه از جمله زنان، مقهور و مغلوب آنان شده، اولین قربانیان این عرصه خواهند گردید.
این نوع تفسیر از آزادی، با چالشهای فراوان دیگری روبروست، از جمله پذیرش هرج و مرج، تمکین نکردن در مقابل هر قانون اجتماعی و در نهایت نابودی جامعه و به تبع آن، تباهی بشریت.

شرح و توضیح معنای دوم آزادی:
در این قسم از آزادی، افراد جامعه برای رسیدن به اهدافشان آزادند؛ اما برای نباید از حدود و حقوق خود و به حدود و حقوق دیگران تجاوز کنند.

گاهی تجاوز به حدود و حقوق دیگران را عقل به راحتی درک می کند، مانند کشتن دیگران و ربودن اموال آنان.
ولی برخی از حدود و حقوق هستند که تعیین و تشخیص و تجاوز از آن در وهله اول برای همگان روشن نیست و به دقت نظر نیازمند است. رعایت پوشش و حجاب بانوان در جامعه نیز از این نمونه است.
بر طبق این تفسیر دوم از آزادی(آزادی قانونمند) زن با هر پوششی که بخواهد، میتواند در جامعه حاضر شود، به شرط آن که هیچ حقی را زیر پا نگذارد.

ممکن است سؤال شود:
زنی که با لباس نامناسب در جامعه حاضر میشود، چه حقی را ضایع نموده و یا به حدود چه کسانی تجاوز کرده است؟
پاسخ:
چنین شخصی، دست کم سه حق را مورد تعرض قرار داده است:

حق خویش:
زنی که هنگام بیرون رفتن از منزل، پوششی بر زیباییهای خود نمینهد، نگاه های آلوده را به سوی خود جلب کرده، علاوه بر به مخاطره انداختن امنیت اخلاقی خویش، امنیت جانی خود را نیز به خطرمیاندازد و چه بسیار زنان و دخترانی که بدون قصد و غرض، لباس نامناسب به تن کرده و خود را گرفتار حوادث تلخ و ناگواری نمودهاند؛ که نمونههای آن هر روز در صفحه حوادث جراید و سایتهای خبری، فراوان به چشم میخورد.
انسان تا بدانجا مالک خویش نیست که به اختیار خود بتواند خویشتن را به خطر اندازد؟
در هیچ آیین و مذهبی، انسان مالک خود شناخته نشده مالکیت حقیقی از آن خالق او است. نکته دوم انسان دارای حقوق فراوانی است که برخی از آنها را میتواند اسقاط کند؛ مثل حق مالکیت بر دارایی خود و گذشت از توهین یا بیاحترامی و یا ظلمی که به او شده است.
اما برخی از حقوق، قابل اسقاط نیست و انسان نسبت به آنها حقی ندارد؛ مثلاً هیچ کس حق ندارد خودکشی کند و حق حیات را از خود سلب نماید و یا خود را در معرض تجاوز اخلاقی و آبرویی قرار دهد. ایجاد زمینه تجاوزهای اخلاقی، جانی و آبرویی، مورد پذیرش شرع و عقل نیست و چنین کاری تجاوز به حق خود شمرده شده، به هیچ نحوی قابل گذشت و اسقاط نمیباشد.

حق پروردگار:
پس از پذیرش آنکه در همهء آیینها و شریعتها که پوشش و حجاب زن، حکم خداوند و یک تکلیف است، باید دانس که این حقی است غیر قابل اسقاط.
کسی که این دستور را رعایت نکند، حق پروردگار خویش را زیر پا گذاشته و گنهکار شناخته می شود.

حق افراد جامعه:
زنی که با پوشش نامناسب در اجتماع حضور پیدا میکند، عوارض ناگواری را بر جامعه تحمیل نموده علاوه بر تحریک دیگران، موجب بر هم زدن آرامش روانی آنان و بالا بردن التهابهای جنسی در جامعه میشود و آن نیز آثار زیانبار زیر را به همراه دارد:

الف) مبتلا شدن افراد جامعه به بیماریهای اعصاب و روان:
مشاهدهء پیوستهء زنان با پوششهای نامناسب، موجب تحریک جنسی است و چون این تحریک ممکن است بیپاسخ بماند و در برخی موارد سرکوب شود، در خوشبینانهترین حالت، فرد با تحمل فشارهای روانی، به بیماری دچار خواهد شد.

ب) فراهم شدن زمینهء تعرض وتجاوز به زنان و دختران:
با بیدارکردن غریزه جنسی، افراد سست عنصرِ کم ایمان در پی برطرف نمودن و خاموش کردن نیاز خود، اراده و اختیار خویش را از کف داده، به رفتارهای بسیار خطرناکی همچون تعرض به نوامیس دیگران واداشته می شوند.
ج) دلسرد شدن مردان نسبت به همسرانشان:
مرد با دیدن اندام و چهرههای متفاوت و متنوع زنان، و مقایسه آنان با همسر خود، در یک فرایند ذهنی آرام، نسبت به همسر خود سرد و بی میل شده و چه بسیار دیده و شنیده شده که این بیمیلی، عامل دور شدن مرد از شریک مهربان خود و نزدیک شدن به زنان دیگر شده است.

د) فروپاشی نظام خانواده و افزایش طلاق:
در اثر تحریک حس تنوع طلبی مرد نسبت به زنان، زمینههای عشق و محبت درخانوادهها، کم فروغ شده، و چه بسیاری از طلاقها و شکستها، آشفتگیها و آوارگیهای فرزندان و مادران، که رهاورد همین التهابهای جنسی است.

ه) افزایش فساد، توطئهء قتل و جرایم اجتماعی:
با تحریک غریزه جنسی، رقابتهای شهوانی به منظور تصاحب زنان و دختران بیحجاب، خود نمایی کرده، فرد هر آنچه مزاحم خواسته خود بیابد، از سر راه برداشته، جنونوار همه چیز حتی جان افراد را فدای ارضای تمایلات نفسانی و حیوانی خود مینماید.

همهء پیامدهای برشمرده شده جبران پذیر نبوده، در اثر تخریبهای روحی، اجتماعی و خانوادگی آن، توبه اش غیر ممکن خواهد بود.

با تبیین معنای آزادی نکته ای که میخوانید در خور توجه است:

آزادی برای زن، یا زن در اختیار آزادی!
حال باید پرسید چه کسانی در حوزه پوشش و حجاب و به دنبال آزادی زنان اند و از آن با تاکید حمایت میکنند؟
باید دید پس از فرواخوانی زنان به جشن آزادی، در این میهمانی و میزبانی چه کسی، سود میبرد؟ میهمان(زن) یا میزبان(مرد)؟ بیگمان میزبان چیزی برای از دست دادن ندارد و قطعا این میهمانِ فریب خورده است که حیثیت و هستی خود را رایگان ارزانی داشته است.

پس شعار آزادی برای زن، نه از آن روست که آزادی در اختیار زن باشد، بلکه میخواهند زن را در اختیارآزادی قرار دهند.

با کمال تاسف و ناباوری، برخی با طعمه آزادی در قفس اسارت گرفتارآمده سرانجام، پشیمان میشوند، اما دیگر پشیمانی برای آنان سودی نخواهد داشت.
تدوین : مرکز تحقیقات و طرح های کاربردی حجاب ریحانه النبی سلام الله علیها(حجاب ایران)